Χριστιανικὰ γράμματα

ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΑΣΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Τὴν παροῦσα Ἑρμηνεία τοῦ Ἄσματος τὴν ἔγραψα τὸ 1979. μετὰ 43 χρόνια, τὸ 2021, προσθαφαίρεσα καὶ τροποποίησα κάτι λιγώτερο ἀπὸ τὸ 1% τοῦ τότε γραπτοῦ μου.

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἕνας σημερινὸς Χριστιανός, ὅταν πρωτοδιαβάζῃ τὸ Ἆσμα, σχεδὸν σοκάρεται. ἔτσι κι ἐγώ, ἔχοντας διαβάσει ἀπὸ τὸ ἀρχαῖο κείμενο τὴν Καινὴ Διαθήκη τὸ 1954 σὲ ἡλικία 13 ἐτῶν, μαθητὴς τῆς Β΄ γυμνασίου, καὶ πάλι ἀπὸ τὸ ἀρχαῖο κείμενο τὴν Ἑρμηνεία τοῦ Ἰωάννου Χρυσοστόμου στὸ Κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον, μὲ 90 ὁμιλίες του, τὸ 1955-56 σὲ ἡλικία 14- 15 ἐτῶν, ὅταν τὸ 1957 σὲ ἡλικία 16 ἐτῶν, μαθητὴς τῆς Δ᾽ γυμνασίου, ποὺ τότε λεγόταν Ε΄, διαβάζοντας γιὰ πρώτη φορὰ ἐπίσης ἀπὸ τὸ ἀρχαῖο κείµενο τῶν Ἑβδομήκοντα τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ἕφτασα στὸ Ἆσμα, ἔμεινα κατάπληκτος˙ διότι δὲν περίμενα νὰ περιέχῃ τέτοιο κείμενο ἡ Βίβλος, παρ᾽ ὅλο ποὺ ἡ Παλαιὰ Διαθήκη μὲ τὰ ἱστορικὰ βιβλία της, ποὺ προηγοῦνται, μὲ εἶχε προπαρασκευάσει κάπως. καὶ μέχρι τὸ πτυχίο μου τὸ 1964 διάβασα τὸ Ἄσμα ἄλλες 10 φορές, μένοντας μὲ τὴν ἀπορία µου ἀναπάντητη καὶ ἀμείωτη, παρ᾽ ὅλο ποὺ σχεδὸν «τὸ ἤξερα ἀπ᾽ ἔξω».

Τὸ 1965 σὲ ἡλικία 24 ἐτῶν, φιλόλογος πιά, ποὺ ὑπηρετοῦσα τὴ στρατιωτική µου θητεία ὡς ἀνθυπίλαρχος στὴν Ἀλεξανδρούπολι, χρησιμοποιώντας στὸ σπίτι µου ἔντυπη ἔκδοσι τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, προσδιώρισα τὰ πρόσωπα ποὺ μιλοῦν στὸ Ἆσμα, πόσα καὶ ποιά εἶναι, πότε μιλάει τὸ καθένα, καὶ σὲ ποιά σημεῖα ἀρχίζει καὶ τελειώνει τὸ λόγο του τὸ καθένα.

Ἀπὸ 1-9- 1978 καὶ μέχρι 18 Δεκεμβρίου, 37 ἐτῶν ἤδη, ἔχοντας προμηθευθῆ ὅλα τ᾽ ἀρχαῖα χειρόγραφα τοῦ Ἄσματος - 52 στὸν ἀριθμό -, ἔβγαλα κριτικῶς ἀπ᾿ αὐτὰ κι ἀποκατέστησα τὸ κείμενό του.

Τὸ κείμενο αὐτὸ τόσο κατὰ τὴν ἐπὶ 3 μῆνες κριτικὴ ἐργασία ὅσο κι ἐπὶ 18 μέρες μετὰ ἀπ᾽ αὐτὴ προσπαθοῦσα νὰ τὸ καταλάβω τί λέει. ἐπειδὴ λόγῳ τῆς ἐπὶ τρεῖς μῆνες προηγηθείσης κριτικῆς ἐργασίας εἷχα διαβάσει τὸ Ἆσμα πάνω ἀπὸ 200 φορές, καὶ «τὸ ἤξερα ἀπ᾽ ἔξω», ὅταν μοῦ ἄστραψε καὶ φώτισε ὃ κεραυνὸς τῆς 19-12-1978, κάθε μέρα κι ὅλη μέρα τὸ ἀναπολοῦσα, κι ἑρμήνευα χωρὶς «μολίβι καὶ χαρτὶ διάφορα χωρία του, κι ἐκεῖνο κι ἐκεῖνο κι ἐκεῖνο, χωρὶς σταματημό, κι ἓν τέλει ὅλα του. οἱ ἑρμηνεῖες ἔπεφταν σὰ νιφάδες χιονιοῦ. κατὰ δὲ τὸ εἰκοσαήμερο ἐκεῖνο (19 Δεκεμβρίου - 8 Ἰανουαρίου), ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἐκκλησιασμό, δὲν ἔβλεπα κανέναν, δὲν εἶχα καμμιὰ ἐνόχλησι˙ οἱ ἄνθρωποι τοῦ τότε περιβάλλοντός μου ἔλειπαν ὅλοι γιὰ διακοπὲς σὲ ἄλλες πόλεις᾽ καὶ οἱ ἑρμηνεῖες τῶν χωρίων ἔπεφταν ἀσταμάτητα. στὶς 8 Ἰανουαρίου τοῦ 1979 ἤξερα ὅλα ὅσα γράφω στὴν ἑρμηνεία ποὺ ἀκολουθεῖ. κι αὐτὸ γινόταν στὴ Θεσσαλονίκη σ᾿ ἕνα διαμέρισμα τοῦ κτηρίου Πέλοπος 8.

Τέτοιες κεραυνοβόλες ἀπροσδόκητες ἀλλαγὲς εἶχα στὴ ζωή μου τέσσερες˙ μία τὴν 3-3-1969, ὅταν βρῆκα τὸν Κατάλογο τοῦ Κανόνος τοῦ μεγάλου Ἀθανασίου˙ μία καὶ τὴν πιὸ βροντερὴ τότε στὶς 19-12-1978 τὸ ἀπόγευμα μὲ τὴν κατανόησι τοῦ Ἄσματος˙ µία τὸ 1990, ὅταν βρῆκα ὅτι Ἐπιστολὴ τοῦ Ἰερεμίου εἶναι τὸ κεφάλαιό του 36 (κατὰ τὴν παλιὰ κεφαλαιοκοπὴ καὶ στιχαρίθμησι)᾽ καὶ μία τὴν 1-1-1993 ὅταν κατάλαβα ὅτι στὴ Βίβλο ὑπάρχουν προσθῆκες οἱ ὁποῖες κάποτε ἦταν 'σχόλια τῆς ῷας' ποὺ ἀργότερα περάστηκαν ὡς γλωσσήματα μέσα στὸ κείµενο, ἐπειδὴ θεωρήθηκαν ὡς διορθώσεις παροραμάτων διασκελισμοῦ, καὶ πρέπει νὰ ὀβελισθοῦν πέρα κι ἀπὸ τὴ μαρτυρία τῆς σῳζομένης χειρογράφου παραδόσεώς των σὰν ἐκείνη τῆς Γενέσεως ὅτι οἱ ἄγγελοι τοῦ θεοῦ ἐρεθίστηκαν σεξουαλικῶς ἀπὸ γυναῖκες καὶ τὶς γονιμοποίησαν κι ἀπὸ κείνη τὴ συνουσία γεννήθηκαν οἱ γίγαντες! ἢ σὰν ἐκείνη τὴν περὶ Μαθουσάλα, πάππου τοῦ Νῶε, ὁ ὁποῖος ζῇ 14 χρόνια μετὰ τὸν κατακλυσμό, χωρὶς νὰ ἔχῃ μπῆ στὴν κιβωτό! ἢ σὰν ἐκείνη κατὰ τὴν ὁποία ὁ Ἀβραὰμ ἔβαλε στὸν τράχηλο τῆς διωγμένης Ἄγαρ τὸν νήπιο γιό της Ἰσμαήλ, ὅταν ἐκεῖνος ἦταν ἄντρας 15 χρονῶν! ἢ σὰν ἐκείνη ὅτι ἡ γυναίκα τοῦ Μωῦσῆ ἦταν νέγρα! ἢ σὰν τὴν «περικοπὴ τῆς μοιχαλίδος», ποὺ παίρνει ἀπὸ τὸ Χριστὸ ἀμνηστία -ὄχι συγχώρησι- χωρὶς καμμία δήλωσι μετανοίας! καὶ μιὰ δευτερώτερη σχεδὸν κεραυνοβόλος ἀνακάλυψί µου ἦταν ἐκείνη στὸ Σπήλαιο τῶν σταλακτικῶν τῆς Λακωνίας Ἀλεπότρυπα, ὅτι ἀπὸ τὸ σταλαγμὸ στὺγ στὺγ στύγ, ποὺ στὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ προφερόταν στοὺγκ στοὺγκ στούγκ, προέκυψαν ἡ θεὰ Στὺξ καὶ τὸ ἀπαίσιο καὶ θανατηφόρο ὕδωρ τῆς Στυγός, ποὺ μὲ βοήθησε νὰ ἐξηγήσω σαφέστερα τὶς βιβλικὲς λέξεις στυγνὸς στυγνάξω στυγητὸς θεοστυγἠς ἀποστυγῶ.

Πῶς νὰ μὴν εὐχαριστῶ τὸν Κύριο ποὺ μὲ διάλεξε γι’ αὐτὸ τὸ διακόνηµα καὶ μὲ διατήρησε στὴ ζωὴ τόσα χρόνια, γιὰ νὰ τὸ φέρω σὲ πληρότητα (πληροφορῆσαι); πιστεύω δὲ ὅτι καὶ πολλοὶ ἄλλοι θὰ µετανοήσουν ὅπως ἐγώ, ὅταν διαβάσουν ἑρμηνευμένο ἐπὶ τέλους τὸ Ἆσμα. αὐτὰ δὲν ἐννοεῖ κι ὃ ἀπόστολος Παῦλος, ὅταν γράφῃ στὸν Τιμόθεο Πρόσεχε τῇ ἀναγνώσει καὶ τὴν διακονίαν σου πληροφόρησον; κι ἐγὼ διὰ τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν κατὰ τὸ λόγο τοῦ Κυρίου δὲν διάλεξα τὴ ζωὴ ποὺ διάλεξα, ὥστε νὰ εἶμαι ἰσοβίως γι’ αὐτὴ τὴ στρατεία καὶ βασιλεία, εὔσχημος καὶ εὐπάρεδρος, μὲ δεμένα τ᾽ ἄρβυλα δηλαδὴ καὶ τ᾽ ὅπλο ἀπασφαλισμένο;

Ξέρω ὅτι θὰ κριτικαριστῶ ἄγρια γιὰ τὴ δουλειά μου καὶ σ᾽ ὅλη τὴ Βίβλο καὶ στὸ Ἆσμα. θὰ κριτικαριστῶ ἀπὸ κάποιους, ἀλλὰ δὲν θὰ κριθῶ ἀπὸ τοὺς ἴδιους. θὰ κριθῶ μόνον ἀπὸ τὸν Κύριο, ὁ ὁποῖος οὔτε ἐκείνους ποὺ θὰ μὲ κριτικάρουν θὰ τοὺς χρειαστῇ γιὰ μάρτυρες οὔτε ἐφετεῖο φοβᾶται˙ κι εὐτυχῶς εἶναι καρδιογνώστης.

Δρ Κωνσταντῖνος Σιαμάκης
φιλόλογος