Ευρετήριο Άρθρου

 

 4 .   ECCLESIASTES ATQUE ECCLESIASTICUS

 
       Ὁ Καϊμάκης, μόλις ἀνέλαβε νὰ θητεύσῃ στὴν Π. Διαθήκη, οὐσιαστικὰ κατήργησε τὸ μάθημά του. ὄχι θὰ κάτσῃ νὰ σκάσῃ! τὸ μάθημά του εἶναι εἰσαγωγὴ (=εἰδικὴ γραμματολογία) στὴν Π. Διαθήκη καὶ ἑρμηνεία της. γιὰ κριτικὴ κειμένου (κριτικὴ ἐξαγωγὴ δηλαδὴ τοῦ κειμένου ἀπὸ τ᾿ ἀρχαῖα του χειρόγραφα) ἢ γιὰ ἱστορία τῶν χρόνων τῆς Π. Διαθήκης, ποὺ εἶναι κλάδοι τοῦ ἴδιου μαθήματος ἄκρως ἀπαραίτητοι γιὰ τὴν ἑρμηνεία, στὶς θεολογικὲς σχολὲς τῆς Ἑλλάδος οὔτε λόγος ἔγινε ποτέ. γινόταν ὅμως λόγος ἀπὸ παλιὰ γιὰ εἰσαγωγὴ καὶ ἑρμηνεία· καὶ κάτι γινόταν. ἀπὸ πολλὰ χρόνια ἡ ἑρμηνεία σταμάτησε· οὐδέποτε γίνεται πιὰ ἑρμηνεία ἀπὸ τὸ κείμενο τῶν Ο’. κάνουν ‘’γραμματικὴ τῆς ἑβραϊκῆς γλώσσης’’, μαθαίνουν 50 ἑβραϊκὲς λέξεις (κυριολεκτῶ καὶ στὸν ἀριθμό), κι ἐξηγοῦν σὲ τέσσερα χρόνια μία περίπου σελίδα μασοριτικοῦ κειμένου μεταφρασμένου ἤδη πρὸ 170 ἐτῶν στὴν ἑλληνικὴ ἀπὸ κάποια ἀγγλικὴ μετάφρασί του. κι αὐτὸ ἐπαναλαμβάνεται περιτελλομένων τῶν τετραετιῶν. ὅταν ἕνας θεολόγος παίρνῃ τὸ πτυχίο του, δὲν ξέρει οὔτε γρῦ ἀπὸ ἑβραϊκὰ οὔτε γρῦ ἀπὸ Π. Διαθήκη. ἡ εἰσαγωγὴ στὴν Π. Διαθήκη, μάθημα βασικὸ καὶ σπουδαῖο, γινόταν περίπου μέχρι τὸ 1995. ὁ Καϊμάκης οὐσιαστικὰ τὸ κατήργησε. ἀντ᾿ αὐτοῦ ἐξέδωκε μαζὶ μὲ τὸν ἄλλο καθηγητὴ τῆς Π. Διαθήκης, τὸν Κωνσταντίνου, ἕνα δακτυλογραφημένο τεφτέρι τῶν 109 σελίδων, ποὺ συγκροτεῖται ἀπὸ δύο συγγράμματα· ἕνα τῶν 70 σελίδων, ποὺ εἶναι ἄθλιο σκουπιδοειδὲς ὑποκατάστατο εἰσαγωγῆς, κι ἕνα τῶν 39 σελίδων ποὺ εἶναι ἑβραϊκὴ γραμματική. ἐπιγράφεται ‘’Εἰσαγωγὴ στὰ ἱστορικὰ καὶ προφητικὰ βιβλία τῆς Π. Δ. (sic) καὶ Στοιχεῖα ἑβραϊκῆς γλώσσας’’. αὐτὸ εἶναι τὸ ἄθροισμα τῶν γνώσεων καὶ τῆς σοφίας δύο συλλήβδην καθηγητῶν καὶ ἡ ἅπασα ὕλη τῶν σπουδῶν στὴν Π. Διαθήκη στὴ Θεολογικὴ Θεσσαλονίκης ἐπὶ 4 χρόνια. βαρὺ μάθημα. γι᾿ αὐτὸ ἄλλωστε καὶ τὸ ἐπωμίστηκαν δύο καθηγηταὶ μαζὶ μὲ τὸ ἐπιτελεῖο τῶν βοηθῶν καὶ συνεργατῶν τους. τὸ πρῶτο μέρος τοῦ μεγαλεπηβόλου αὐτοῦ ἐπιστημονικοῦ ἔργου σὲ 37 σελίδες ἐξετάζει ἐμβριθῶς 23 ἱστορικὰ βιβλία τῆς Π. Διαθήκης – τῶν ποιητικῶν οὐδὲ μνεία γίνεται – καὶ σὲ ἄλλες 33 ἐξετάζει ἐπισταμένως 7 μόνο ἀπὸ τὰ προφητικὰ βιβλία της, δηλαδὴ οὔτε τὰ μισά. τὰ ἄλλα μισὰ οὔτε μνημονεύονται σ᾿ αὐτὴ τὴ μεγαλοπρεπῆ ‘’Εἰσαγωγή’’. τὸ δὲ δεύτερο μέρος εἶναι ὅ,τι πιὸ ἄθλιο ἔχει ἐμφανιστῆ ὑπὸτὸνἥλιον. αὐτὸ εἶναι τὸ ἔργο τῆς ἐπιστημονικῆς ὁμοβροντίας δυὸ κορυφαίων ἐπιστημόνων. τὰ θρησκευτικὰ τῆς ἕκτης δημοτικοῦ ἔχουν γιὰ τὴν Π. Διαθήκη περισσότερα πράγματα ἀπ᾿ αὐτὸ τὸ τεφτεράκι. μετὰ 4 χρόνια ὁ Καϊμάκης ὁλομόναχος ‘’ἔγραψε’’ καὶ δεύτερο ὡσαύτως σκουπιδοειδὲς ὑποκατάστατο ‘’Εἰσαγωγῆς’’, ἕνα τεφτεράκι 190 σελίδων σχήματος βιβλίου τῆς τσέπης (10 x 16 ἑκ.) μὲ χοντρὰ δωδεκάρια γράμματα ἀναγνωστικοῦ Β’ Δημοτικοῦ καὶ σειρὲς ἀραιὲς (34), τὸ ὁποῖο ὠνόμασε ‘’Σύντομη Εἰσαγωγὴ στὴν Παλαιὰ Διαθήκη’’. οἱ φοιτηταὶ τὸ διαβάζουν καὶ τὸ μαθαίνουν σὲ δυὸ ὧρες. ῥωτᾶτε τί περιέχει τὸ ‘’σύγγραμμα’’; ξέρετε φυσικὰ ὅτι ὅλες οἱ μοντέρνες μεταφράσεις τῆς Βίβλου, πρὶν ἀπὸ κάθε βιβλίο της, ἔχουν ἕναν μικρὸ καὶ στὸ ἔπακρο ἐκλαϊκευτικὸ προλογίσκο γιὰ τὸ ποῦ πότε κι ἀπὸ ποιόν γράφτηκε τὸ βιβλίο ποὺ ἀκολουθεῖ. ἀλλιῶς πῶς θὰ ἤξερε ἡ κάθε Κατίνα ὅτι ‘’Τὸ βιβλίο Ἠσαΐας τὸ ἔγραψε ὁ Ἠσαΐας, ἕνας ἄνθρωπος ποὺ ἦταν Ἑβραῖος καὶ ἔζησε στὴ μακρινὴ χώρα Παλαιστίνη πολλὰ πολλὰ χρόνια πρὶν ἀπὸ τὸ Χριστό’’; αὐτοὺς λοιπὸν τοὺς προλογίσκους μιᾶς γαλλικῆς μεταφράσεως τῆς Π. Διαθήκης τοὺς μάζεψε ὁ Καϊμάκης μεταφρασμένους στὴν ἑλληνική, κι αὐτὴ εἶναι ὅλη κι ὅλη ἡ ‘’εἰσαγωγή’’ του, ἀπὸ τὴν ὁποία οἱ φοιτηταὶ διδάσκονται ὅλα ὅσα ξέρει ἀπὸ τέτοια ἡ κάθε Κατίνα. οὔτε γρῦ παραπάνω. ὄχι θὰ κάτσῃ νὰ σκάσῃ! ἂν ῥωτήσῃς τοὺς φοιτητὰς τοῦ Καϊμάκη καὶ τὸν ἴδιο ποῦ παραδίδεται ἡ Π. Διαθήκη, μποροῦν νὰ σοῦ ἀπαντήσουν· ‘’Στὰ βιβλιοπωλεῖα φυσικά’’.
      Καὶ μετὰ ἀπ᾽ αὐτὰ ὁ Καϊμάκης φαντάζεται ὅτι ἔχει τὸ κῦρος νὰ ἔχῃ καὶ ‘’ἀπόψεις’’. ἀπὸ ‘’ἀπόψεις’’ ἄλλο τίποτα. κυττάξτε μιὰ ‘’ἄποψί’’ του διατυπωμένη στὸ ‘’ἐπιστημονικὸ’’ ἄρθρο του ‘’Ἡ μετάφρασι τῶν Ο’ καὶ ἡ σχέσι της μὲ τὸ ἑβραϊκὸ πρωτότυπο’’, στὸ περιοδικὸ ‘’Σύναξη’’, τεῦχος 84 (Ὀκτ. - Δεκ. 2002), σ. 11. γράφει· ‘’Εἶναι προφανὲς ὅτι ὅλα τὰ βιβλία (ἐνν. τῆς Π. Διαθήκης) δὲν μεταφράστηκαν οὔτε τὴν ἴδια ἐποχή, οὔτε ἀπὸ τοὺς ἴδιους μεταφραστές. δὲ διαφέρει μόνο τὸ λεξιλόγιο ποὺ ποικίλλει ἀπὸ βιβλίο σὲ βιβλίο, ἀλλὰ καὶ ἡ μέθοδος τοῦ μεταφραστῆ. τὸ βιβλίο τοῦ Ἐκκλησιαστῆ μεταφράστηκε ἀπὸ τὸν ἐγγονὸ τοῦ συγγραφέα, τὸν Ἰησοῦ τὸ γιὸ τοῦ Σειράχ, λίγο μετὰ τὸ 117 π.Χ.. στὸν πρόλογο αὐτοῦ τοῦ βιβλίου ἀναφέρεται ὅτι ὑπῆρχε ἤδη μιὰ ἑλληνικὴ μετάφρασι τοῦ Νόμου, τῶν προφητῶν καὶ ἄλλων βιβλίων. φαίνεται πὼς ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 2ου π.Χ. αἰώνα οἱ Ἑβραῖοι εἶχαν στὴ διάθεσί τους μιὰ ἑλληνικὴ μετάφρασι σχεδὸν ὅλων τῶν βιβλίων τῆς Π. Διαθήκης’’. εἴδατε ἐπιστημοσύνη καὶ ἐξειδίκευσι; εἴδατε κατάρτισι καὶ ἐμβρίθεια; κατ᾿ ἀρχὴν δὲν καταλαβαίνει ὅτι ΝόμοςκαὶαἱΠροφητεῖαικαὶτὰλοιπὰτῶνΒιβλίων λέγεται ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους Ἑβραίους ἡ ὅλη Παλαιὰ Διαθήκη (ΠαλαιὰνΔιαθήκην τὴ λέμε μόνο οἱ Χριστιανοὶ ποὺ δεχόμαστε καὶ ΚαινὴνΔιαθήκην), ἐπειδὴ ἐκεῖνοι δὲν εἶχαν γι᾿ αὐτὴν ἕνα ἑνιαῖο ὄνομα· τὴν ἔβλεπαν ὄχι σὰ βιβλίο ἀλλὰ σὰ βιβλιοθήκη· ἐπειδὴ ἦταν 2 - 3 δεκάδες κυλινδρικὰ βιβλία (ῥόλοι). ὁ Καϊμάκης δὲν εἶδε τὸν ἀρχαῖο ἑλληνικὸ πρόλογο τοῦ βιβλίου ποὺ ‘’ἐξετάζει’’, καὶ γι᾿ αὐτὸ τὸν παραπάνω τίτλο τὸν παίρνει μεταφρασμένο ἀπὸ τὰ γαλλικὰ ὡς ‘’Τοῦ Νόμου, τῶν προφητῶν καὶ ἄλλων βιβλίων’’. δὲν πῆρε εἴδησι ἀπὸ ποῦ παίρνει τὴ φράσι ὁ Γάλλος. ὅτι ὁ Καϊμάκης δὲν τὸ ξέρει αὐτὸ οὔτε τὸ καταλαβαίνει φαίνεται ἀπὸ τὸ ὅτι παραλείπει τὸ ‘’τῶν’’, λέγοντας μόνο ‘’καὶ ἄλλων βιβλίων’’, σὰ νὰ λέῃ δηλαδὴ ‘’κλπ. κλπ.’’, καὶ δὲν γράφει τοὺς ‘’Προφήτας’’ καὶ τὰ ‘’ἄλλα Βιβλία’’ (=Ἁγιόγραφα) μὲ κεφαλαῖο ἀρχικό, ὅπως γράφει τὸν ‘’Νόμον’’, ἐπειδὴ δὲν πῆρε εἴδησι ὅτι πρόκειται γιὰ τρεῖς γενικοὺς τίτλους τῶν τριῶν τρίτων τῆς ὁλόκληρης Π. Διαθήκης. κι ὅτι τοῦ συμβαίνει αὐτὸ φαίνεται κι ἀπὸ τὸ ὅτι παρακάτω συνεχίζει· ‘’Φαίνεται πὼς… οἱ Ἑβραῖοι εἶχαν στὴ διάθεσί τους μιὰ ἑλληνικὴ μετάφρασι σχεδὸν ὅλων τῶν βιβλίων τῆς Π. Διαθήκης’’.
      Κι ἐνδιαμέσως, γιὰ τοῦ λόγου μου τὸ ἀληθές, λέει τὸ σπαραξικάρδιο· ‘’Τὸ βιβλίο τοῦ Ἐκκλησιαστῆ μεταφράστηκε ἀπὸ τὸν ἐγγονὸ τοῦ συγγραφέα…’’. τὸν Ἐκκλησιαστὴ τοῦ Σολομῶντος δηλαδὴ τὸν μετέφρασε στὴν ἑλληνιστικὴ ἑλληνικὴ τὸν δέκατο πρὸ Χριστοῦ αἰῶνα, πρὶν κι ἀπὸ τὸν Ὅμηρο, ὁ βασιλεὺς τοῦ Ἰσραὴλ Ἀβιού, ὁ γιὸς τοῦ Ῥοβοὰμ καὶ ἔγγονος τοῦ Σολομῶντος! γιατὶ ἄλλον ἔγγονο τοῦ Σολομῶντος δὲν ξέρουμε. ‘’Μά’’, θὰ πῆτε, ‘’ὁ Καϊμάκης καὶ ἡ ‘’ἄποψι’’ τῆς Αὐτοῦ Ἐπιστημοσύνης δὲν δέχονται ὅτι ὁ Ἐκκλησιαστὴς εἶναι γνήσιο βιβλίο τοῦ Σολομῶντος· ἡ ‘’ἄποψί’’ τους εἶναι ὅτι ‘’τὸ βιβλίο εἶναι γραμμένο καμμιὰ τριανταριὰ καλοκαίρια πρὶν ἀπὸ τὴ μετάφρασι τῶν Ο’ ἀπὸ ἄγνωστο φυσικά’’. καὶ τότε πῶς ξέρει ὅτι τὸν ἔγγονο τοῦ ἀγνώστου τὸν ἔλεγαν Ἰησοῦ, ἀφοῦ στὸν Ἐκκλησιαστὴ δὲν λέγεται κάτι τέτοιο, οὔτε πουθενὰ βέβαια στὴν πρὸ Καϊμάκη παγκόσμια γραμματεία;
      Ἡ ἐξήγησι εἶναι ὅτι ἡ γαλλικὴ προφανῶς ἐφημερίδα, ἀπὸ τὴν ὁποία ξεσηκώνει τὰ ‘’ἐπιστημονικά’’ του καὶ τοὺς ‘’καρποὺς τῆς ἐπιστημονικῆς του ἐρεύνης’’ ὁ Καϊμάκης, τὴ Σοφία τοῦ Ἰησοῦ (τοῦ γιοῦ τοῦ Σιρὰχ) ἔλεγε κάπως ἔτσι σὰν ‘’Ἐκκλησιαστή’’. ἂν δὲν τὸ ἔλεγε αὐτὸ ἡ ἐφημερίδα – πανάθεμά την –, θὰ ἔκανε λάθος ὁ Καϊμάκης; ὄχι βέβαια. ἄρα δὲν φταίει αὐτός, ἡ ἐφημερίδα φταίει 100%. ἡ Σοφία τοῦ Ἰησοῦ στὴ βουλγάτα καὶ ἀπ᾽ ὅλους τοὺς Λατίνους – πανάθεμά τους – λέγεται Ecclesiasticus· κι ὁ Ἐκκλησιαστὴς λέγεται Ecclesiastes· ὅπως λέμε Κοζάνη καὶ Λωζάνη. καὶ οἱ Γάλλοι λὲν τὴ Σοφία Ecclesiasticus. κι ὁ Καϊμάκης διάβασε, χωρὶς νὰ καταλαβαίνῃ, καὶ ‘’κατάλαβε’’ Ἐκκλησιαστή. καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ξεχωρίσῃ τὰ δυὸ βιβλία· καὶ νομίζει ὅτι πρόκειται γιὰ ἕνα βιβλίο. τί γνῶσι κι αὐτὴ τῆς Π. Διαθήκης καὶ τῶν ζητημάτων της! διάβασε λοιπὸν ὁ Καϊμάκης ὅτι ὁ Ἐκκλησιαστὴς ἤγουν Ecclesiasticus μεταφράστηκε στὴν ἑλληνικὴ ἀπὸ τὸν ἔγγονο ‘’τοῦ συγγραφέα’’ (τοῦ ποιητοῦ δηλαδή, γιατὶ γιὰ ποίημα πρόκειται), καὶ νόμισε ὅτι ἡ ἐφημερίδα γράφει γιὰ τὸν Ἐκκλησιαστή· κι ἔγραψε αὐτὴ τὴν ἀρλούμπα. οἱ Γάλλοι φταῖνε. καὶ παρακάτω, γιὰ νὰ δῆτε ὅτι οὔτε ἑλληνικὰ δὲν καταλαβαίνει, ἂν εἶναι λίγο ἀρχαῖα, γράφει· ‘’… μεταφράστηκε ἀπὸ τὸν Ἰησοῦ τὸ γιὸ τοῦ Σιράχ’’. θὰ μᾶς τρελλάνῃ. δὲν καταλαβαίνει γαλλικά, δὲν καταλαβαίνει κι ἑλληνικά. στὸν πεζὸ πρόλογο τοῦ ποιήματος Σοφία        – πρόλογο τοῦ μεταφραστοῦ – ὁ μεταφραστὴς λέει· πάπποςμουἸησοῦς (ὁ ποιητής)· ἀλλ᾿ ὁ Καϊμάκης δὲν κατάλαβε ὅτι ὁ Ἰησοῦς, ὁ γιὸς τοῦ Σιράχ, εἶναι ὁ ποιητὴς τῆς Σοφίας, ὁ δὲ ἔγγονος τοῦ Ἰησοῦ, ποὺ τὴ μετέφρασε, παραμένει ἀνώνυμος. ἔτσι ‘’ἔχουμε καὶ ἀπόψεις’’, ἔτσι ‘’ἀποφαινόμαστε’’ γιὰ τὴν ἡλικία καὶ τὴν πατρότητα τῶν βιβλίων τῆς Π. Διαθήκης, καὶ λέμε θέσφατα· μὲ τὸ κῦρος τῶν πλουσίων γνώσεών μας καί γε τῆς ἀγχινοίας μας. ὄχι παίζουμε!
 
 
Μελέτες 1 (2008)